Sja. Maar wie was nou dan in hemelsnaam die Charles Hoy Fort en wat houdt het fortean denken dan eigenlijk in? En heeft het ook nog wat met molens te maken? Nou, om met het laatste te beginnen: niet per se, maar dit weekend kwam ik er achter dat zelfs in het forteanisme molens een rol kunnen spelen. Kom ik zo op terug.

Charles Hoy Fort (1874-1932) was een opmerkelijk mens. Hij hield van sterke bieren en sterke kazen - en van sterke verhalen. Hij was van Hollandse komaf, maar geboren en getogen Amerikaan. Vele jaren lang bracht hij door in diverse bibliotheken om daar studie te maken van wetenschappelijke werken, tijdschriften en kranten. Hij maakte vele duizenden aantekeningen, kriebelde op kleine papiertjes notities in een uitermate klein handschrift. Uit deze studies maakte hij op dat er in de wetenschap een traditie bestaat van het "wegverklaren" (wat iets heel anders is dan "verklaren"). Dat stak hem en als een soort tegenmiddel besloot hij de door hem ontwikkelde filosofie aan papier toe te vertrouwen. Daaruit ontstonden een aantal boeken, waarvan het bekendste boek het "Book of the Damned" is. Dat boek - en veel van zijn overige werken - houdt zich bezig met het beschrijven van gebeurtenissen die niet binnen de gangbare wetenschappelijke modellen pasten, of zelfs tegenwoordig nog niet passen.

De fortean is in de meest uiteenlopende, voor niet-forteans vaak bizar overkomende zaken geïnteresseerd: spookverschijnselen, graancirkels, apocriefe boeken, onbekende vliegende voorwerpen, gnostiek, uit de lucht vallende objecten, regens van bloed, kikkers, vissen en nog meer neerslag van opmerkelijke aard, klopgeesten, onbekende dieren (zoals de yeti, het ogopogo beest of zelfs het bekende monster van Loch Ness), bloed huilende Mariabeelden, vrijmetselarij, Rennes-le-chateau.. ga maar door, u begint het te begrijpen. Daarbij onderscheid de fortean zich door twee zaken: een meer dan gemiddeld gevoel voor humor en een scherpe, flexibele geest.

Charles Fort was geen wereldverbeteraar - en ook forteans zijn dat veelal niet, Fort was wel iemand met een mening, die hij in zijn boeken tussen de regels door laat merken. Maak van je model geen "Waarheid"! lijkt hij op elke pagina van zijn boeken tegen ons te roepen. Een model is niet meer dan een regenjas: die trek je aan als het regent, maar doe je bij zonnig weer uit. Fort vond onder meer de term teleportatie uit en had noties dat het universum een denkend wezen zou kunnen zijn. Een fascinerende man, wiens levenswerk een voorbeeld is voor - inderdaad - de forteans.

Hoe wordt je nou een fortean? Moet je lid worden van een mystieke secte, of een langdurige initiatie ondergaan? Moet je je tegen betaling inschrijven bij een bureau? Mogelijk een langjarige opleiding volgen? Nee hoor: ieder die dat wil mag zichzelf een fortean noemen. De meest bekende binding tussen forteans is wel het excellente maandblad Fortean Times (FT). Dat blad bestaat al meer dan dertig jaar en was van origine een niet commercieel, tweemaandelijks blad. De laatste jaren is het helaas nodig geweest het blad wat commercieler te maken - de groeiende interesse in het fortean denken is daar debet aan geweest - maar ondanks de advertenties is het blad nog steeds zeer lezenswaardig.

Okay, okay - en wat heeft dit allemaal nou met molens van doen? Wel, de FT organiseert zo af en toe een weekend waarin fortean onderzoekers of fortean denkers lezingen geven over fortean onderwerpen. Dit jaar was het weer zover en dus was ik met mijn vrouw in London om deze Unconvention 2006 bij te wonen. Een van de lezingen ging over hekserij, eigenlijk over The witchfinder general, een man die in een deel van Engeland actief is geweest en die tientallen "heksen" naar de brandstapel heeft gevoerd. Bij de lezing werd ook een aantal lichtbeelden getoond en - ziedaar - zoals op bijgaand plaatje gezien kan worden werden heksen aan een waterproef onderworpen. En dat, zo te zien, in de directe omgeving van een watermolen. Aha..

Overigens is bekend geworden wanneer ik examen mag doen: dat zal 15 juni 2006 zijn, op molen Dijkstra in Winschoten. Om 9.30 uur zal mij de maat genomen worden.. da's nog eens wat anders dan een simpel waterproefje..